Cá chình hoa là đối tượng nuôi có giá trị cao, mang lại hiệu quả kinh tế. Mô hình nuôi cá chình hoa trong bể xi măng đơn giản, dễ làm, chi phí đầu tư thấp, giúp tạo công ăn việc làm cho người dân và phù hợp với điều kiện tự nhiên ở nhiều địa phương trên khắp cả nước. Do vậy mô hình rất cần được phát triển mở rộng, tăng cường quảng bá, nhân rộng giúp nghề nuôi cá chình nói riêng và nghề nuôi thuỷ sản nước ngọt nói chung ngày càng phát triển bền vững.

Hình 1: Cá chình hoa giống và thương phẩm

Cá chình hoa là loài cá nước ngọt nhưng đẻ trứng ngoài biển khơi, cá bột bạch tử sau đó theo dòng chảy đến vùng cửa sông và di cư ngược dòng đến vùng nước ngọt để sinh sống phần đời còn lại.

Hiện nay trên thế giới chưa có tổ chức nào sản xuất được con giống cá chình nhân tạo thành công để cung cấp cho nuôi thương mại. Nguồn giống cho nuôi thương phẩm chủ yếu được vớt ngoài tự nhiên nên số lượng hạn chế, vì vậy sản lượng cá chình trên thế giới không đủ để cung cấp cho nhu cầu của người tiêu dùng. Việt Nam có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển nghề nuôi cá chình, hàng năm các tỉnh miền Trung có thể cung cấp 5 - 10 triệu con giống cá bột bạch tử, với điều kiện khí hậu, thời tiết, nguồn nước rất thuận lợi cho nghề nuôi nuôi thương phẩm.

Để phát triển nghề nuôi cá chình trên diện rộng, mang lại hiệu quả kinh tế cao, được sự đồng ý của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Công ty TNHH Nuôi trồng thuỷ sản Vạn Xuân  đã chủ trì thực hiện dự án: “Xây dựng mô hình nuôi thương phẩm cá chình hoa (Anguilla marmorata) đạt năng suất và hiệu quả kinh tế cao ở một số tỉnh miền Trung” thực hiện từ năm 2024 - 2026 tại 03 tỉnh miền Trung gồm Khánh Hoà, Bình Định và Phú Yên.

Trong năm 2024, qua quá trình khảo sát, nghiên cứu lựa chọn, dự án đã xây dựng mô hình nuôi cá chình hoa thương phẩm trong bể xi măng tại tỉnh Khánh Hoà với 2 điểm: hộ dân ông Nguyễn Bá Lạt - Xã Cam Thành, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa - quy mô 500 m³ và hộ dân ông Phan Tấn Hoàng - Xã Suối Hiệp, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa, quy mô 200 m³.

Ngày 30/10/2024 đã tiến hành thả cá với số lượng 9.375 con cá chình hoa giống kích cỡ 50 gam/con (20 con/kg). Cá chình hoa giống có màu sắc tươi sáng, kích cỡ đồng đều; cá khoẻ mạnh, da không bị trầy xước, không có dấu hiệu bệnh lý, không bị dị tật, dị hình, bơi lội nhanh chóng sau khi thả nuôi. Cá giống đã được cấp giấy chứng nhận kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật thuỷ sản vận chuyển ra khỏi địa bàn cấp tỉnh.

Nguồn kinh phí con giống, thức ăn được Ngân sách nhà nước hỗ trợ 50%, các hộ dân đối ứng 50%. Các chi phí nguyên vật liệu khác được nhà nước hỗ trợ một phần.

Mô hình tại hộ dân ông Nguyễn Bá Lạt (xã Cam Thành Bắc, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hoà) với quy mô 500 m³ nước, nuôi giai đoạn 1 thể tích 90 m³, mật độ thả 75 con/m³, số lượng cá thả 6.750 con.

Hình 2: Thả cá chình hoa giống tại hộ dân Nguyễn Bá Lạt - Cam Thành Bắc, Cam Lâm, Khánh Hoà

Mô hình tại hộ dân ông Phan Tấn Hoàng (xã Suối Hiệp, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hoà) với quy mô 200 m³ nước nuôi cá chình, nuôi giai đoạn 1 với thể tích 35 m³, mật độ thả 75 con/m³, số lượng cá thả 2.625 con.

Hình 3: Thả cá chình hoa giống tại hộ dân Phan Tấn Hoàng - Suối Hiệp, Diên Khánh, Khánh Hoà

Sau thời gian thả nuôi, cá chình sinh trưởng và phát triển tốt. Dự kiến thời gian nuôi của mô hình từ 12 - 15 tháng (3 giai đoạn, mỗi giai đoạn 4-5 tháng). Kích cỡ cá thu dự kiến 1,2 kg/con, năng suất thu ≥ 12 kg/m³. Các mô hình đang tiếp tục triển khai ương nuôi, chăm sóc cá theo quy trình kỹ thuật nuôi cá chình hoa thương phẩm trong bể xi măng của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản III. Dự án cũng đang xây dựng chuỗi liên kết giữa các cơ sở cung cấp vật tư đầu vào (con giống, thức ăn) và tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo sản phẩm tiêu thụ trong chuỗi đạt ≥ 90%, đảm bảo giải quyết đầu ra sản phẩm cho các hộ dân yên tâm trong quá trình ương nuôi.

Trong thời gian qua, Công ty TNHH Nuôi trồng thuỷ sản Vạn Xuân cũng đã phối hợp với Trung tâm khuyến nông tỉnh Khánh Hoà tổ chức lớp tập huấn xây dựng mô hình nuôi cá chình hoa thương phẩm trong bể xi măng tại tỉnh Khánh Hoà cho 30 học viên là các hộ dân trực tiếp tham gia thực hiện mô hình và những người dân xung quan có nhu cầu học tập và làm theo tại xã Cam Thành Bắc, huyện Cam Lâm và xã Suối Hiệp, huyện Diên Khánh. Kết quả đạt được sau lớp tập huấn, các học viên được tham quan mô hình, học tập về lý thuyết và các kỹ năng thực hành trong quá trình nuôi. Lớp tập huấn diễn ra hết sức hào hứng, giảng viên và nhóm thực hiện dự án đã cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và giải đáp các thắc mắc, đảm bảo học viên áp dụng được các kỹ thuật đã học vào thực tế sản xuất tại cơ sở sản xuất, gia đình mình.

Hình 4: Lớp tập huấn xây dựng mô hình nuôi cá chình hoa thương phẩm trong bể xi măng tại tỉnh Khánh Hoà

Kết quả triển khai bước đầu của dự án cho thấy mô hình nuôi cá chình trong bể xi măng tại tỉnh Khánh Hoà có nhiều tiềm năng để phát triển, được đánh giá cao và có triển vọng nhân rộng, phát triển trong thời gian tới.